Lekcja 31

Hallo!

Bardzo się cieszę, że mogę powitać Cię na trzydziestej pierwszej lekcji naszego kursu, a pierwszej na poziomie średnio zaawansowanym wyższym.

Nazywam się Katarzyna Chmielewska i na co dzień uczę języka niemieckiego. Mam nadzieję, że z moją pomocą nauczysz się wielu ciekawych i przydatnych rzeczy. Mogę Ci od razu powiedzieć, że będziemy podczas tego kursu zajmować się m.in. czasem przeszłym i przyszłym, nauczymy się odmieniać przymiotniki i poprawnie stosować stronę bierną. Poznasz też mnóstwo nowych słówek i zwrotów przydatnych w różnych życiowych sytuacjach.

Do każdej lekcji przygotowałam dla Ciebie kilka ćwiczeń, za pomocą których utrwalisz sobie przerobiony materiał. Każda kolejna lekcja będzie zaczynać się od małej powtórki, obejmującej zagadnienia z poprzedniego spotkania.

A więc zaczynajmy!


Na dzisiejszych zajęciach zajmiemy się czasem przeszłym – a dokładniej czasem przeszłym prostym Imperfekt (czasem można spotkać nazwę - Präteritum). Nauczysz się też podawać daty, a przy tym określać, kiedy jakieś wydarzenia miały miejsce.

Czas przeszły prosty Imperfekt

Imperfekt jest jednym z czasów przeszłych w języku niemieckim (poznałeś już w lekcji 30. Perfekt, przed Tobą jeszcze czas Plusquamperfekt) i jest nazywany czasem przeszłym prostym. Używamy go przede wszystkim w literaturze pięknej, głównie w bajkach, ale także w biografiach, relacjach i opisach.

Najpierw nauczymy się, jak się tworzy formy czasu przeszłego. Przy tworzeniu czasu Imperfekt musimy uwzględnić podział czasowników na trzy podstawowe grupy (ten podział bardzo ułatwi nam naukę). A więc czasowniki w języku niemieckim dzielą się ze względu na to, w jaki sposób tworzą czas przeszły, na:
- czasowniki słabe (regularne), czyli takie, do których wystarczy dodać końcówkę, jeśli chcemy stworzyć formę czasu przeszłego,
- czasowniki mocne (nieregularne), w przypadku których będziemy musieli zajrzeć do specjalnej tabelki,
- czasowniki mieszane (do których zaliczają się też czasowniki modalne), przyjmują w czasie takie końcówki, jak czasowniki słabe, ale równocześnie zmieniają samogłoskę tematyczną, podobnie jak czasowniki mocne.

Pamiętaj, że przedrostek w czasownikach rozdzielnie złożonych (zarówno słabych, jak i mocnych) zachowuje się tak samo jak w czasie teraźniejszym Präsens, czyli oddziela się i wędruje na koniec zdania.

Czasowniki słabe, zwane inaczej regularnymi, tworzą formy czasu Imperfekt w sposób bardzo prosty, bo przez dodanie do tematu czasownika końcówki -te w 1. i 3. osobie liczby pojedynczej. W pozostałych osobach oprócz -te czasowniki otrzymują jeszcze końcówki form osobowych czasu teraźniejszego. Obrazuje to poniższa tabelka, gdzie odmieniamy czasownik "machen" (robić)/"machte":

Do tej grupy należą m.in. czasowniki fragen, hören, zeigen:

Jeśli temat czasownika kończy się na –d, -t, -tm, -chn, -ffn, wtedy te czasowniki dodatkowo otrzymują –e przed końcówką -te. Odmienimy sobie czasownik, który już znasz: "arbeiten" (pracować)/"arbeitete":

Do takich czasowników należą także (większość tych czasowników już znasz):
A teraz wysłuchaj kilku przykładowych zdań z czasownikami słabymi w czasie Imperfekt:
Jak widzisz, szyk zdania pojedynczego w czasie przeszłym Imperfekt jest taki sam, jak w zdaniu w czasie teraźniejszym Präsens.

Wortfolge im einfachen Satz - Szyk wyrazów w zdaniu pojedynczym

W zdaniu oznajmującym czasownik (w formie osobowej) występuje zawsze na drugim miejscu, niezależnie od tego, jaka część zdania go poprzedza.
Najczęściej zdanie wygląda tak:
PODMIOT + ORZECZENIE + INNE CZĘŚCI ZDANIA
Pamiętaj o tym, bo jest to jedna z najważniejszych zasad w gramatyce języka niemieckiego!

Czasowniki mocne tworzą Imperfekt również od tematu bezokolicznika i zgodnie z określonym schematem końcówek: 1. i 3. osoba liczby pojedynczej nie posiadają końcówek i stanowią formę wyjściową dla całej odmiany, pozostałe przybierają końcówki czasu teraźniejszego Präsens. Zobaczmy to na przykładzie czasownika "trinken" (pić)/"trank":


Największą trudność sprawia przy odmianie zmiana samogłoski tematycznej, której podlegają wszystkie czasowniki mocne. Ponieważ zmiany samogłosek są bardzo zróżnicowane, należy przy każdym czasowniku zapamiętać jego formę podstawową. Poniżej lista najczęściej używanych czasowników mocnych:


Nie jest to kompletna lista czasowników mocnych – podałam Ci tylko te z nich, na których formy podstawowe już wcześniej się natknąłeś (podczas omawiania czasu przeszłego Perfekt). Nauczenie się tych form to sporo nauki, więc nie chciałam Ci dokładać kolejnych nowych słówek. Lecz jeśli moje propozycje nie zaspokajają Twojego apetytu na wiedzę, to kompletną listę czasowników mocnych znajdziesz w każdym dobrym słowniku.

Zobacz kilka przykładowych pytań z czasownikami mocnymi w czasie Imperfekt:
Jak widzisz, szyk zdania pytającego w czasie przeszłym Imperfekt jest taki sam, jak w zdaniu pytającym w czasie teraźniejszym Präsens.

Fragesätze - Zdania pytające

Pamiętaj, że we wszystkich zdaniach pytających występuje przestawny szyk wyrazów:
ORZECZENIE + PODMIOT + INNE CZĘŚCI ZDANIA.
Zdania pytające mogą zaczynać się od czasownika lub zaimków pytających.

Czasowniki mieszane przyjmują w czasie Imperfekt takie końcówki, jak grupa czasowników słabych, oraz zmieniają samogłoskę tematyczną, podobnie jak czasowniki mocne. Odmianę zobaczymy na przykładzie czasownika "denken" (myśleć)/"dachte":


I kilka innych czasowników:
Czasowniki modalne tracą w czasie Imperfekt przegłos i przyjmują końcówki odmiany dla czasowników słabych. Odmienimy razem czasownik "können" (móc, umieć, potrafić)/"konnte":


I pozostałe czasowniki modalne w czasie Imperfekt:
A teraz kilka przykładowych zdań z czasownikami mieszanymi i modalnymi w czasie Imperfekt:

Osobno omówimy odmianę czasowników posiłkowych: "haben", "sein" i "werden". Na chwilę oderwijmy się od głównego tematu naszej lekcji i sprawdźmy, ile pamiętasz z lekcji 30., gdzie poznałeś formy czasu Imperfekt dla czasowników posiłkowych "haben" i "sein":

Ergänze die Sätze im Imperfekt! (Uzupełnij zdania w czasie Imperfekt!)

1. Das Kind ........... traurig. (sein)

2. Er ............. Hunger. (haben)

3. .............. ihr Angst? (haben)

4. ............ Sie schon da? (sein)

I jak Ci poszło?! Zobacz teraz poniższe prawidłowe odpowiedzi i porównaj je ze swoimi.


Mam nadzieję, że poszło Ci gładko! Jeśli miałeś problemy z odmianą czasownika "sein", zajrzyj do lekcji nr 30, a jeśli z odmianą czasownika "haben" - zerknij również do tej lekcji.

Teraz tylko odmienimy sobie w czasie Imperfekt czasownik posiłkowy "werden" (stać się, zostać). Czasownik "werden" będzie nam potrzebny m.in. do tworzenia zdań w stronie biernej Passiv.


Spróbujmy zastosować te reguły w praktyce, a więc do dzieła! Przekształć poniższe zdania napisane w czasie teraźniejszym Präsens na zdania w czasie przeszłym Imperfekt!

1. Der Vater arbeitet viel.
........................................

2. Meine Schwester besucht die Oma.
........................................

3. Wann muss ich nach Hause gehen?
........................................

4. Ich bin nicht krank.
........................................

Zobacz jak ja przekształciłam zdania:


Czas przeszły Imperfekt jest tłumaczony na polski w wielu podręcznikach do niemieckiego jako czas przeszły niedokonany, ale jest to tłumaczenie zupełnie błędne. Otóż zdanie w czasie Imperfekt równie dobrze może wyrażać czynność niedokonaną, jak i dokonaną. Zobacz przykłady:
„Der Arzt untersuchte den Patienten“ może znaczyć zarówno „Lekarz badał pacjenta“, jak i „Lekarz zbadał pacjenta“.
"Ich machte die Hausaufgaben" można przetłumaczyć "Robiłem zadania domowe" lub "Zrobiłem zadania domowe".

Reasumując: czas przeszły Imperfekt przedstawia wydarzenia z przeszłości, nie wiążąc ich z teraźniejszością. Czynności wyrażane przez ten czas mogą być ukończone lub nie.

Imperfekt/Perfekt - uproszczone zasady stosowania

Czas Imperfekt nazywany jest niekiedy "czasem narracji". Używa się go przede wszystkim w opowiadaniach, sprawozdaniach itp.
Perfekt zwany jest niekiedy "czasem konwersacji", używany jest w języku potocznym przy opisywaniu wydarzeń z przeszłości.
Czasowniki posiłkowe "haben", "sein", "werden" oraz czasowniki modalne występują w tych sytuacjach zazwyczaj również w czasie Imperfekt.
Niekiedy czasu Imperfekt używa się w języku mówionym zamiennie z czasem Perfekt, szczególnie w północnej części niemieckiego obszaru językowego.

Z czasami przeszłymi nierozłącznie związane są przysłówki czasu i wyrażenia przyimkowe takie jak:
A tak możesz użyć ich w zdaniu:

Przy okazji omawiania czasu Imperfekt nauczymy się tworzyć liczebniki główne powyżej 100.

A więc, setki tworzymy, dodając "hundert" do jedności:

200 zwei + hundert = zweihundert
300 drei + hundert = dreihundert
Tysiące tworzymy podobnie jak setki, dodając "tausend" do jedności:

4000 vier + tausend = viertausend
6000 sechs + tausend = sechstausend
Zapamiętaj, że wielką literą i z rodzajnikiem piszemy następujące liczebniki:
"die Null" – "zero", "die Million" – "milion", "die Milliarde" – "miliard", a także liczebniki użyte jako rzeczowniki np. "die Fünf" - "piątka", "die Zwölf" – "dwunastka". A teraz posłuchaj:
Wszystkie liczebniki poniżej miliona piszemy łącznie:
Uwaga! Inaczej czytamy daty w przedziale 1100 - 1999:
1450 to nie tysiąc czterysta pięćdziesiąty, ale czternaście setek pięćdziesiąt: "vierzehnhundertfünfzig". Na szczęście rok 2010 to po prostu: "zweitausendzehn" :)
Teraz kolej na Ciebie! Przeczytaj następujące liczebniki:

1. 1 340
........................................

2. 12 950
........................................

3. 1560 (data)
........................................

4. 1979 (data)
........................................


Po dzisiejszej lekcji będziesz potrafił odpowiedzieć na przykład na pytanie:

Możesz odpowiedzieć tak:


Na dzisiaj wystarczy tych wiadomości. Pamiętaj, żeby powtórzyć przerobiony materiał. Pomogą Ci w tym ćwiczenia i ściągi, które dla Ciebie przygotowałam. Na następnej lekcji nauczysz się nazywać różne uroczystości rodzinne, pisać zaproszenia i składać życzenia.

Bis bald,
Kasia