Lekcja 17

Buongiorno!

Witam Cię w kolejnej lekcji naszego kursu. Jak zwykle na początek sprawdzimy w jakim stopniu opanowałeś słownictwo i zagadnienia gramatyczne z ostatniej lekcji. Przetłumacz zdania:

1. Jaka jest dzisiaj pogoda?
2. Jutro będzie świeciło słońce.
3. W środę będzie padało.
4. Jest zimno i pada śnieg.
5. Dzisiaj jest piękna pogoda.


Teraz możemy już przystąpić do omawiania nowej partii materiału. Na dzisiejszym spotkaniu poznasz słownictwo związane z jedzeniem w restauracji. To bardzo ważne, bo kiedy będziesz we Włoszech z pewnością będziesz chciał spróbować pyszności jakie oferuje włoska kuchnia. Dowiesz się, jak zamówić stolik, jak wybierać potrawy i opłacić rachunek. W części gramatycznej zapoznam Cię z tzw. rodzajnikiem cząstkowym, który służy m.in. do określania części jakiejś całości. W takim razie zaczynamy!

Zanim wybierzesz się z rodziną lub przyjaciółmi do restauracji, powinieneś zadzwonić i zarezerwować stolik. Możesz wtedy powiedzieć:

"Vorrei prenotare un tavolo per cinque persone" - "Chciałbym zarezerwować stolik dla pięciu osób".
W tym zdaniu pojawia się formuła grzecznościowa, którą stosuje się w sytuacjach formalnych, prosząc kogoś o coś. Chodzi mianowicie o słowo "vorrei" - "chciałbym/chciałabym".
Pojawił się też nowy czasownik:

"prenotare" - "zamawiać/rezerwować/bukować".

Zapewne osoba odbierająca telefon zapyta, kiedy masz zamiar przyjść do restauracji. Powie więc:

"Per quando" - "Na kiedy?"
Odpowiemy jej, że np.:

"na środę wieczór" - "per mercoledì sera":
Możesz też usłyszeć pytanie, na jakie nazwisko ma zostać wykonana rezerwacja. Brzmi ono następująco:

"A che nome?" (choć "nome" to tak naprawdę "imię" lub "nazwa", stosuje się to słowo do pytania o nazwisko):
Kiedy już przyjdziecie do restauracji, kelner może spytać, czy dokonaliście wcześniej rezerwacji:

"Avete prenotato?" - "Czy dokonali Państwo rezerwacji?" (dosł. Czy dokonaliście rezerwacji?),
a po pozytywnej odpowiedzi wskaże Wam Wasz stolik, mówiąc:

"Ecco il vostro tavolo" - "Oto wasz stolik".
Kiedy już usadowicie się przy stole, potrzebne Wam będzie menu. Jeśli kelner sam go nie przyniesie, będziecie musieli o nie poprosić. Możesz wtedy powiedzieć:

"Ci porta il menù, per favore?" - "Czy może nam Pan/Pani łaskawie przynieść menu?"
lub "Mi porta il menù, per favore?" - "Czy może mi Pan/Pani łaskawie przynieść menu?"
"Per favore" to standardowy zwrot, który dodajemy na końcu zdania, jeżeli chcemy grzecznie sformułować naszą prośbę.

Po obejrzeniu menu będziecie musieli złożyć zamówienie. Po włosku "składać zamówienie" to "ordinare". Czasownik ten ma jednak wiele znaczeń i często oznacza również "porządkować/dawać rozkaz/zaordynować".

Zanim przejdziemy do składania zamówienia, przyjrzyjmy się elementom, z jakich składa się tradycyjny włoski posiłek. Jest ich bardzo wiele, ale musisz wiedzieć, że Włosi bardzo lubią jeść w lokalach i spędzają tam długie godziny. Dlatego mają dość czasu, aby podołać tej górze jedzenia :-) Zatem jako pierwsze podawane są przystawki, czyli "antipasti".
Zazwyczaj trzeba je zamówić z karty, ale czasami serwowane są przez restaurację gratis, jako przekąska do spożycia podczas składania zamówienia.

"Pierwsze danie" to po włosku "primo piatto",
a "drugie danie" to "secondo piatto".
Na pierwsze danie Włosi zazwyczaj jedzą makaron - "pasta".
Co ciekawe, istnieje kilkadziesiąt rodzajów i kształtów makaronu, a każdy z nich podawany jest z odpowiednim sosem lub dodatkami!
Innym rodzajem pierwszego dania jest znana nam zupa, ale Włosi nie są jej wielkimi miłośnikami, dlatego zazwyczaj ogranicza się ona do zupy jarzynowej, zwanej "minestrone".
Na drugie danie serwuje się zazwyczaj jakiś kawałek mięsa przyrządzony na różne sposoby, któremu towarzyszą jarzyny, czyli "contorno".
Na końcu oczywiście serwowany jest deser - zwany z francuskiego "dessert" (nieodmienny),
albo bardziej po włosku "dolce", choć "dolce" to tak naprawdę "ciasto".
Aby ułatwić trawienie tych wszystkich potraw, często do deseru popijany jest jakiś likier - "liquore"
lub kieliszek włoskiej wódki z winogron, zwanej "grappa".
Do jedzenia pijemy wodę lub wino - "vino".


Skoro wiesz już jak wyglądają poszczególne potrawy, możesz przystąpić do składania zamówienia. Do dyspozycji masz wiele zwrotów:

"Come antipasto prendo..." - "Na przystawkę wezmę..." (dosł. "Jako przystawkę biorę...")
"Di primo prendo..." - "Na pierwsze danie wezmę..."
"Per secondo vorrei..." - "Na drugie chciałbym/chciałabym..."
"Con un contorno di..." - "Z bukietem jarzyn z..."
"Da bere vorrei..." - "Do picia chciałbym/chciałabym..."
Możesz też powiedzieć zwyczajnie "Vorrei...".

Jeśli nie będziesz do końca rozumiał z czego składa się potrawa lub jak jest przyrządzona, możesz poprosić o szczegóły, np.:

"C'è la carne dentro?" - "Czy w środku jest mięso?"
"Com'è fatto...?" - "Jak jest zrobiony/a/e...?"
"Come sono...? - "Jakie są... (jak smakują)?"

Mimo iż kuchnia włoska jest świetna, czasami zdarzają się sytuacje, w których nie jesteśmy zadowoleni z realizacji zamówienia. Możesz wtedy złożyć reklamację, tłumacząc, że to, co masz na talerzu:

"È troppo..." - "Jest zbyt..."
"piccante" - "pikantny"
albo "salato" - "słony".
"È poco..." - "Jest zbyt mało/niedostatecznie..."
"cotto" - "wysmażony"
albo wręcz przeciwnie: "È al sangue" - "Jest krwisty".

Miejmy jednak nadzieję, że takie sytuacje nie będą Ci się przytrafiały zbyt często i że zazwyczaj będziesz zadowolony z usług restauracji. Możesz wtedy pochwalić kuchnię, mówiąc:

"È squisito" - "Jest wyśmienite"
albo: "È molto buono" - "Jest bardzo dobre".

Na koniec uczty musicie poprosić o rachunek. To właśnie zdanie z tematu naszej lekcji:

"Il conto per favore" - "Poproszę rachunek".
Jeśli akurat nie będziesz miał gotówki, możesz zapytać:

"Posso pagare con la carta di credito?" - "Czy mogę zapłacić kartą kredytową?"

Przebywając w restauracji możesz jeszcze potrzebować znajomości kilku rzeczowników:

Przejdźmy teraz do części gramatycznej. Będziemy dzisiaj omawiać ostatni z rodzajników - rodzajnik cząstkowy, czyli Articolo partitivo.
Jest to rodzajnik, który ma dwa zastosowania. Jak już wspomniałam na wstępie lekcji, pierwszym z nich jest określanie rzeczowników, które stanowią część jakiejś całości lub rzeczowników niepoliczalnych, a drugie zastosowanie Articolo partitivo to zapełnienie "luki" jaka istnieje w rodzajniku nieokreślonym i funkcjonowanie jako jego liczba mnoga. Ale od początku:

Articolo partitivo to tak naprawdę nic innego, jak połączenie przyimka "di" z odpowiednim rodzajnikiem określonym, przynależącym do rzeczownika (jeśli nie pamiętasz tych połączeń, sprawdź tabelkę zamieszczoną w 12. lekcji pierwszej części kursu). Przyjrzyj się zatem przykładom:

"del sale" - "sól" to rzeczownik niepoliczalny, czyli taki, który nie posiada liczby mnogiej, bo nie da się jej policzyć. Dlatego, jeśli nie chcemy mówić ogólnie o soli, ale chcemy powiedzieć np. "poproszę soli", zastosujemy właśnie Articolo partitivo. Porównaj:

"Vorrei del sale" - "Chciałbym soli" (trochę) i "Il sale fa male" - "Sól szkodzi" (ogólnie).
Synonimem rodzajnika cząstkowego w tym zastosowaniu jest słowo "un po' (di)" - "trochę (czegoś)",
czyli "del sale" = "un po' di sale".

Przeanalizujmy jeszcze jeden przykład. "Cukier" to po włosku "zucchero",
"kupować" to "comprare",
zatem "Kupiłem trochę cukru" to "Ho comprato dello zucchero" lub "Ho comprato un po' di zucchero".

Przejdźmy do drugiego zastosowania Articolo partitivo. Zapewne pamiętasz, że rodzajnik nieokreślony nie posiada liczby mnogiej i że rzeczowniki nieokreślone w liczbie mnogiej po prostu go nie posiadają. Czasami jednak w funkcji liczby mnogiej Articolo indeterminativo stosowany jest właśnie rodzajnik cząstkowy. Skoro mówimy o liczbie mnogiej, to warunkiem jest, aby rzeczowniki te były policzalne. Articolo partitivo oznacza wtedy tyle, co "jakieś/kilka". Spójrz na przykłady:

"dei ragazzi" to "jacyś chłopcy" lub "kilku chłopców",
"delle amiche" to "jakieś przyjaciółki" lub "kilka przyjaciółek".

"Ho visto dei ragazzi" - "Widziałem jakichś/kilku chłopców".

"Ho visto i ragazzi" - "Widziałem (wiadomych) chłopców".

Mam nadzieję, że to jest jasne? Jeśli tak, powtórzmy wiadomości z tej lekcji.

1. Co powiesz, żeby poprosić o menu w restauracji?
2. Co powiesz, żeby zarezerwować stolik?
3. A żeby zamówić pierwsze danie?
4. Co powiesz natomiast, aby poskarżyć się, że jedzenie jest za słone?
5. A jak poprosisz o rachunek?


To już wszystko w tej lekcji. Nie zapomnij o wykonaniu ćwiczeń i do zobaczenia na następnym spotkaniu!

Ci vediamo!
Ania